Vụ nổ xảy ra ngày 4/8 trong quá trình hàn tại một nhà kho của cảng Beirut. Các tia lửa đã châm ngòi pháo được cất giữ gần nhà kho, dẫn tới làm nổ 2.750 tấn amonium nitrat.
Theo các nhà địa chấn học, vụ nổ tương đương một trận động đất có độ lớn 4,5. Ít nhất 145 người đã thiệt mạng và 5,000 người bị thương trong vụ nổ, trong khi vẫn còn rất nhiều người đang mất tích.
Thế nhưng, giới hữu trách đưa ra lời cảnh báo rằng, con số thương vong sẽ không dừng lại ở con số 5,000 người!
Thiệt hại ban đầu
Bộ trưởng Bộ Y tế Hamad Hassan cho biết hơn 5,000 người bị thương trong vụ nổ tại cảng Beirut và có đến 250,000 người mất nhà cửa. Quan chức này cảnh báo số nạn nhân trong vụ nổ ở cảng Beirut hôm 4-8 sẽ tiếp tục tăng lên.
Nội các Lebanon đã ban bố tình trạng khẩn cấp 2 tuần ở Beirut sau vụ nổ thảm khốc và trao quyền kiểm soát an ninh thủ đô cho quân đội. Chính phủ Leba- non đã yêu cầu quân đội giám sát tư gia của các quan chức phụ trách quản lý an ninh và kho bãi tại cảng Beirut trong giai đoạn từ năm 2014 đến nay.
Sự tắc trách của những quan chức có thẩm quyền
Một nguồn tin chính thức thạo tin về các cuộc điều tra sơ bộ đã đổ lỗi cho hành động bất cẩn và lơ là đã gây ra sự cố hôm 4-8, đồng thời cho rằng các ủy ban và thẩm phán liên quan đến vấn đề này “không làm gì” để loại bỏ số vật liệu nguy hiểm này. Thống đốc Beirut – Marwan Abboud nói với kênh Al Hadath TV rằng thiệt hại sau vụ nổ có thể lên tới 10- 15 tỉ USD, gồm cả tổn thất trực tiếp và gián tiếp liên quan đến kinh doanh.
Thống đốc Beirut Abboud cho biết số lượng lúa mì có sẵn hiện bị hạn chế và cảnh báo cuộc khủng hoảng sẽ nghiêm trọng nếu không có sự hỗ trợ quốc tế.
Ông Roland Alford, giám đốc điều hành của công ty xử lý vật liệu nổ Alford Tech- nologies (Anh), cho biết quy mô của vụ nổ này tương đương quy mô thu nhỏ từ một một quả bom hạt nhân chứ không phải từ một quả bom thông thường.
Tổng giám đốc cảng Beirut Hassan Koraytem cho hay họ lưu trữ amoni ni- trat từ 6 năm trước theo lệnh của tòa và đã vài lần yêu cầu tìm cách xử lý. Người này cho biết amoni nitrat rất nguy hiểm nhưng mức độ tàn phá của nó vượt ngoài sức tưởng tượng.
Theo hai tài liệu được hãng tin Reuters thu thập cho thấy Hải quan Lebanon từng yêu cầu cơ quan tư pháp vào năm 2016 và 2017 ra lệnh cho cơ quan hàng hải có liên quan tới xuất khẩu hoặc phê duyệt việc bán amoni nitrat để bảo đảm an toàn cho cảng. Một tài liệu cho thấy họ cũng gửi yêu cầu tương tự năm 2014 và 2015.
Nguồn gốc của 2,750 tấn hóa chất này là từ đâu?
Theo CNN, một lô hàng 2.750 tấn hóa chất ammonium nitrate đã tới cảng Beirut trên một con tàu thuộc sở hữu của Nga vào năm 2013.
Vào năm 2013, tàu MV Rhosus khởi hành từ Batumi, Georgia tới Mozambique. Con tàu mang theo 2.750 tấn ammonium nitrate, một loại hóa chất công nghiệp thường được sử dụng để làm phân bón và trong thuốc nổ phục vụ mục đích khai thác mỏ.
Con tàu mang cờ Moldova dừng lại ở Hy Lạp để tiếp nhiên liệu. Đây cũng là lúc chủ tàu nói với các thủy thủ Nga và Ukraine rằng, ông gặp khó khăn về tài chính và họ sẽ phải nhận vận chuyển thêm hàng hóa để trang trải chi phí đi lại. Điều này đã khiến con tàu đi vòng tới cảng Beirut.
Khi cập cảng Beirut, tàu MV Rhosus đã bị chính quyền cảng địa phương bắt giữ do vi phạm trong việc điều khiển tàu, chưa trả phí tại cảng và những khiếu nại của phi hành đoàn người Nga và Ukraine, Liên minh thủy thủ Nga cho biết.
Kể từ đó, con tàu không tiếp tục cuộc hành trình của mình. Các thủy thủ đã ở trên tàu trong 11 tháng với rất ít đồ tiếp tế, thuyền trưởng Boris Prokoshev cho biết. “Chúng tôi phải bán nhiên liệu và sử dụng tiền để thuê luật sư vì không nhận được sự giúp đỡ, chủ sở hữu con tàu thậm chí còn không cung cấp cho chúng tôi thức ăn hoặc nước uống”, ông Prokoshev nói trong cuộc phỏng vấn với đài phát thanh Echo Moscow ngày 5/8.
“Cuối cùng họ đã bỏ lại con tàu. Theo thông tin của chúng tôi, phi hành đoàn người Nga đã trở về nước và họ không được trả tiền lương. Vào thời điểm đó, trên tàu chứa hàng hóa đặc biệt nguy hiểm là ammonium nitrate. Chính quyền cảng Beirut đã không cho phép dỡ hàng hóa hoặc chuyển sang nơi khác”, Liên minh thủy thủ nói với CNN.
Năm 2014, Mikhail Voytenko, người xuất bản một sản phẩm trực tuyến về hoạt động hàng hải, đã mô tả con tàu MV Rho- sus là một “quả bom”.
Bức ảnh “điềm báo” về thảm họa ở Bei- rut: Vụ nổ đáng lẽ đã được ngăn chặn bằng một việc đơn giản?
Theo các email trao đổi giữa ông Prokoshev và luật sư Charbel Dagher, người đại diện cho thủy thủ đoàn ở Lebanon, số hóa chất ammonium nitrate trên tàu đã được dỡ xuống cảng Beirut vào tháng 11/2014 và lưu trữ trong kho trong suốt 6 năm, bất chấp những lời cảnh báo từ Cục trưởng Hải quan Badri Daher về mối nguy hiểm nghiêm trọng mà số hàng hóa có thể gây ra.
Nghi vấn sau vụ nổ ở Lebanon?
Hoa Kỳ không loại trừ khả năng vụ nổ ở cảng Beirut – Lebanon là một vụ tấn công. Hơn nữa, theo an ninh Mỹ, ammonium ni- trate không phải là nguyên nhân chính dẫn đến vụ nổ.
Truyền thông địa phương đưa tin lính cứu hỏa đã có mặt tại hiện trường vụ nổ xảy ra ở khu vực cảng ở thành phố Beirut . Một nguồn tin an ninh nói với hãng tin Reuters ngọn lửa bắt nguồn từ việc hàn một lỗ thủng của nhà kho. Các nguồn tin cho biết ngọn lửa bắt đầu từ kho 9 của cảng và lan sang kho 12 – nơi lưu trữ 2.750 tấn ammonium nitrate.
Ngoài ra, còn nhiều giả thuyết khác được nói đến.
Chuyên gia chất nổ Boaz Hayoun của Israel cho biết “trước khi vụ nổ lớn xảy ra, ngay giữa đám lửa, có thể thấy các tia lửa ánh lên kèm âm thanh như tiếng bắp rang. Đây là các đặc tính khi nổ của pháo hoa”.
Ông Charbel Haj, nhân viên làm việc tại cảng, cho biết vụ nổ đầu tiên gây ra đám khói bốc lên phía trên đám cháy, ánh sáng nhấp nháy như pháo hoa. Vụ nổ thứ hai lớn hơn nhiều, tạo ra đám khói đỏ cam và làn khói bụi hình nấm khổng lồ trên bầu trời. Sau vụ nổ thứ 2 mọi tòa nhà khu cảng tan hoang.
Robert Baer, cựu đặc nhiệm Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) với nhiều kinh nghiệm ở Trung Đông, cho biết qua quan sát các video hiện trường về vụ nổ kinh hoàng ở Beirut, ông cho rằng vụ nổ dường như là một tai nạn. Thế nhưng ông không tin rằng ammonium nitrate là nguyên nhân duy nhất.
Ông Baer lưu ý đến những đoạn video về những gì có vẻ như pháo hoa đang nổ giữa cột khói màu trắng bốc lên trước vụ nổ chính, khiến một cột khói nhuộm màu nâu đỏ bay cao lên bầu trời.
Ông Baer cho rằng có đạn dược và vật liệu nổ quân sự trong kho chứa nhưng không rõ thuộc về ai. “Đó rõ ràng là một vụ nổ quân sự. Nó không chỉ là hóa chất ammonium nitrate, tôi khá chắc chắn về điều này” – ông Baer nói với đài CNN.
Ông Baer tin rằng, rất khó để tìm ra sự thật. “Tôi đã làm việc ở Lebanon nhiều năm và không ai muốn thừa nhận họ lưu trữ vật liệu nổ quân sự tại cảng, đó là việc làm ngu ngốc” – ông Baer nói.
Trong khi đó, Chánh văn phòng Tòa Bạch Ốc Mark Meadows cho biết Mỹ không loại trừ khả năng vụ nổ là một vụ tấn công. Ông Mark Meadows “hy vọng đây chỉ là một tai nạn thảm khốc và không phải là hành động khủng bố nhưng chúng tôi vẫn đang xem xét thông tin tình báo”.
Minh Khoa (tổng hợp)
