Tin tưởng như đùa mà có thật. Tỷ phú Michael Bloomberg nhờ là người Mỹ giàu hạng 9 trên thế giới nên Đảng Dân Chủ đã sửa đổi các quy định tuyển chọn ứng cử viên không cần đạt được 10%, không cần tham gia mấy kỳ bầu trước ở Iowa và New Hampshire. Ông chỉ tung ra hơn 300 triệu Mỹ kim mua quảng cáo trên TV, báo, trang mạng và emails mà Ông vọt lên từ 8% lên 14%, đứng hàng thứ ba trong số chuẩn ứng cử viên tổng thống Dân Chủ.
Chiến lược của Ông ấy khiến các đối thủ khó chịu. Trên mạng Twit- ter, ứng cử viên có triển vọng nhất của Đảng Dân Chủ Bernie Sand- ers viết : Cũng như mọi người, Michael Bloomberg có quyền ra tranh cử tổng thống, nhưng ông ấy không có quyền bỏ tiền ra mua cuộc bầu cử tổng thống.
Tiền bạc bắt đầu trở thành phương tiện mua cuộc bầu cử tổng thống từ cuộc tái ứng cử của TT Obama của Đảng Dân Chủ hồi tháng 11 năm 2012. TT Obama và Đảng Dân Chủ công bố dự chi khỏang 1 tỷ Đô la cho cuộc vận động. Cuộc tranh cử tổng thống nhiệm kỳ hai của TT Obama vì thế là một cuộc tranh cử tốn kém cao nhứt, nhiều nhứt trong lịch sử bầu cử tổng thống Mỹ.
Cuộc bầu cử TT Obama hồi tháng 11 năm 2012 làm biến thái tinh thần và diện mạo cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Sưu khảo các cuộc bầu cử tổng thống Mỹ trước thời Obama người ta thấy ứng cử viên phải đi gần, đi đến dân nhiều nơi khắp nước để vận động chẳng những cử tri mà mạnh thường quân giúp tiền vận động nữa. Luật pháp Mỹ dự trù ứng cử viên có thể gây quỹ từ công chúng nhưng cũng qui định chặt chẽ mức độ ứng cử viên chi phó. Tiền bạc ngàn, triệu, tỷ mà các ứng cử viên xài trong chiến dịch tranh cử không phải là công quỹ cấp, công quỹ có cấp nhưng không đáng kể. Cũng không phải là tiền túi của ứng cử viên. Quỹ tranh cử là do cá nhân người dân hay các tổ chức ủng hộ giúp cho người mình thích, mình có thể nhờ ra tranh cử. Ý muốn của nhà lập hiến và lập pháp làm luật bầu cử là, muốn quần chúng hóa cuộc bầu cử, chánh quyền là của dân, vì dân, do dân. Người dân có đóng góp tiền cho ứng cử viên thì của đau con sót, phải thiết tha với ứng cử viên và siêng năng đi bầu.
Thông thường tổng thống tái ứng cử dễ gây quỹ hơn người mới ứng cử. Việc này không khó hiểu.
Trong chiến tranh người chiến thắng là người viết sử. Trong chiến dịch tranh cử, người đương quyền là người mạnh thế hơn. Vì vậy mà Hiến Pháp Mỹ chỉ cho tổng thống ứng cử hai nhiệm kỳ thôi. Vị tổng thống đương nhiệm tái ứng cử có nhiều ưu thế và lợi thế gây quỹ và vận động hơn. Các đại công ty, các tài phiệt , các mạnh thường quân cần tổng thống đương nhiệm trong việc làm ăn hơn. Giúp tiền cho một ứng cử viên đương nhiệm tổng thống tái tranh cử là một đầu tư chắc hơn so với người mới tra- nh cử. TT tái tranh cử có thể đi vận động qua các chuyến công du thăm dân cho biết sự tình, bằng phương tiện nhà nước, thế lực của chánh quyền.
Tuy nhiên tiền gây quỹ nhiều không nhất thiết là một bảo đảm thắng cử. Điều đáng chú ý. Trong cuộc bầu cử năm 2007, chuẩn ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng Hòa Mitt Romney gây quỹ được 63 triệu, nhiều hơn TNS Mac Cain, nhưng đại hội Đảng Cộng Hòa chọn TNS McCain làm ứng cử viên tổng thống dù Ô. Mc Cain chỉ gây quỹ được 32 triệu.
Cũng thế, TNS Hillary Clinton của Đảng Dân Chủ gây quỹ được 91 triệu, nhưng Đại Hội Đảng Dân Chủ chọn TNS Obama làm ứng cử viên tổng thống của Đảng Dân Chủ dù Ô. Obama chỉ gây quỹ được 80 triệu.
Nhưng cuộc bầu cử tổng thống năm 2012, chính trong thời TT Obama có một điều mới lạ, tiền trở nên điều kiện hầu như tiên quyết đắc cử. Tiền bạc có làm cuộc bầu cử nhiều tiêu cực, nhiều đánh phá, bôi bẩn hơn. Số tiền ứng cử viên gây quỹ được và xài, luật pháp lâu nay kiểm sóat rất chặt, kể cả ấn định mức thu chi.
Trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2012 nảy sinh ra vai trò của các “Siêu Ủy Ban Vận Động Chánh Trị «Super PACs» rất lợi hại trong vấn đề tiền bạc. «Super PACs» mới này không nằm trong bộ tham mưu tranh cử chánh thức của ứng cử viên nhưng quyền thu chi rất lớn, hầu như luật bầu cử không thể kiểm sóat và chi phối dù số chi thu của Siêu Ủy ban này rất lớn.
Siêu Ủy Ban này ra đời không do hiến pháp hay luật pháp Mỹ một cách chính thống. Mà do phán quyết, một hình thức giải thích hiến pháp của đa số quí vị trong Tối Cao Pháo Viện Mỹ, hồi năm 2010, tức trong thời TT Obama.
Trước đó trong các cuộc bầu cử Mỹ, không có «Super PACs» tòan quyền chi thu để ủng hộ ứng cử viên. Trước đó chỉ có Ủy Ban Vận động Chánh trị PAC có nhiệm vụ vận động tiền cho ứng cử viên, nên bị luật chi phối nhiều thứ, chịu nhiều hạn chế như luật qui định mức độ thu và chi của ủy ban.
Nhưng nhơn danh quyền tự do ngôn luận bảo đảm bởi Hiến pháp Mỹ, Tối Cao Pháp Viện Mỹ phán định, rằng những hạn chế chi phối PAC chỉ áp dụng cho chiến dịch tranh cử chánh thức của ứng cử viên; còn tư nhân thì tự do đầu tư tiền bạc vào cho ứng cứ viên nào mình thích.
Phán quyết này của Tối Cao Pháp Viện thường bị xem là giả đạo đức, nhưng luật là luật, nhứt là luật do 9 ông tòa quan lớn tối cao. Phán quyết của Tối Cao Pháp Viện tạo điều kiện hợp pháp đề các Ủy Ban Vận Động Chánh trị nếu muốn có thể trở thành Siêu Ủy Ban Vận ộng Chánh Tri “ Super PAC” với quyền tự do chi thu, hầu như không giới hạn nào cho ứng cử viên. Chỉ có một hạn chế duy nhứt là Siêu Ủy Ban không được dính líu trực tiếp với chiến dịch tranh cử chánh thức của ứng cử viên mà Ủy Ban ủng hộ, cụ thể không được rót tiền qua cho quỹ của chiến dịch tranh cử chánh thức của ứng cử viên.
Tiêu biểu như Siêu Ủy Ban tòan quyền và tự do dùng tiền gây quỹ được để mướn báo chí, truyền thanh, truyền hình đánh bóng ứng cử viên mà Ủy Ban thích và bôi tro trét trấu ứng cử viên đối thủ với gà nhà. Những việc làm này trên TV, radio Mỹ ăn rất mắc khi loan tãi.
Cựu Chủ Tịch Hạ Viện Mỹ, chuẩn ứng cử viên tổng thống Cộng Hòa Newt Gingrich là nạn nhân đầu của siêu ủy ban ủng hộ Mitt Romney . Siêu Ủy Ban ủng hộ Mitt Rom- ney cũng Cộng Hòa dùng tiền bạc mướn loan tải những quảng cáo bất lợi, biến thành một trận bão gió tanh mưa máu, dao to búa lớn chống khiến Ô. Newt Gingrich bị sụt hạng ngay sau khi Newt Ging- rich lên hạng nhứt, trên trước Mitt Romney.
Phán quyết của Tối cao Pháp Viện cấm không cho Siêu Ủy Ban trực tiếp dính líu với chiến dịch chánh thức, không cho phép rót tiền qua cho chiến dịch chánh thức, nhưng sau một lọat quảng cáo tiêu cực về Newt Gingrich và vô nước gà nhà Mitt Romney, người ta thấy chiến dịch của Mitt Romney gây quỹ thêm được 8 triệu.
Tương lai các bầu cử lớn sau này còn hứa hẹn cho những Siêu Ủy Ban dùng tiền triệu để đưa ra những quảng cáo bôi tro trét trấu đối thủ hay đánh bóng, vô gà nhà.
VI ANH
