ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ
Schahriar cùng với hoàng hậu qua đêm cùng nhau cũng như các đêm trước, và trước khi trời sáng, Di- narzade đánh thức họ dậy bằng câu nói sau đây với Scheherazade:
-Chị ơi ! chị kể cho em nghe chuyện lão đánh cá.
-Rất vui lòng – Scheherazade đáp
-chị sẽ làm em được thỏa mãn, với sự chuẩn y của hoàng đế.
– Hung thần – Nàng nói tiếp – Sau khi hứa là sẽ nói rõ sự thật thì lão đánh cá bảo hắn: -Ta muốn biết có thực nhà ngươi đã nằm trong chiếc bình và đó là hoàn toàn sự thật? -Thật lòng mà nói – Lão đánh cá bảo –Ta không sao mà tin được, cái bình nầy chưa chắc đã chứa nổi một bàn chân người, còn nói chi đến việc tất cả con người nhà ngươi nằm được trong đó ?
-Thế mà ta thề với mi – Hung thần tức minh bảo –là ta đã ở gọn trong đó như mi đã thấy đấy. Sau lời thề thật là trịnh trọng đó mà mi vẫn chưa tin ư ?
Chưa tin được, thật vậy đó –Lão đánh cá nói- Ta chưa thể tin nhà ngươi chừng nào ta chưa được tận mắt nhìn thấy.
Thế là cả cơ thể hung thần bỗng tan ra thành khói, lan tỏa ra khắp mặt biển và trên bờ, rồi tụ lại, bắt đầu chui vào bình, cứ thế đều đều chậm chậm cho đến lúc chẳng còn gì ở bên ngoài cả. Rồi ngay lúc đó, một tiếng nói từ trong bình thoát ra. Bây giờ mi tin ta chưa?
Lão đánh cá đáng lẽ trả lời hung thần thì lại cằm lấy cái nắp bằng chì đây lại lên miệng bình và kêu to: -Hởi hung thần? đến lượt người kêu ta làm phúc. Ngươi hãy chọn xem ta xử tử ngươi cách nào đây. Nhưng không, tốt hơn cả là ta lại mém ngươi xuống biển đúng ở cái chỗ mà ta đã vớt người lên. Rồi ta sẽ dựng một cái chòi trên bờ nầy để ở và để báo cho tất cả những người đánh cá đến thả lưới ở đây cần phải chú ý đề phòng kẻo lại vớt lên một hung thần như ngươi, kẻ đã thề sẽ giết người nào giải phóng cho hắn.
Nghe những lời nói xúc phạm ấy, hung thần nổi giận vùng vẫy hết sức để mong thoát ra khỏi chiếc bình nhưng không thể được vì dấu ấn của đấng tiên tri Salomon, con trai của David đã ngăn cản y lại. Thế là lão đánh cá đang có lời thế hơn mình, hung thần đành phải nén cơn giận mà đấu dịu:
-Này, lão đánh cá – Bằng giọng dịu ngọt – y nói – Chớ có vội làm như điều lão vừa nói đó. Chẳng qua là ta đùa lão một chút thôi mà, lão chớ vội cho đó là điều nghiêm chỉnh nhé !
Hỏi hung thần – Lão đánh cá đáp –chỉ mới lúc nầy thôi, ngươi to lớn biết bao và lúc này ngươi lại là bé nhất trong tất cả các thần linh, phải biết rằng những lời thề dối trá chẳng giúp ích gì được cho ngươi đâu. Ngươi sẽ được trả về biển cả. Nếu ngươi đã ở được dưới đó từng mấy thời gian mà ngươi đã kể với ta thì ngươi cũng có thể ở dưới đó cho đến ngày phán xét cuối cùng. Ta cầu xin ngươi nhân danh Thương đế cho ta được sống, ngươi đã chẳng đếm xỉa gì tới những lời cầu khẩn của ta. Ta phải đối xử với người cũng như vậy.
Hung thần không còn tiếc nuối gì nữa để cố gắng làm cho lão đánh cá động lòng: -Hãy mở nắp bình ra đi – Y nói với lão –hãy giải phóng cho ta, ta cầu xin mi. Ta hứa là mi sẽ được thỏa mãn mọi bề.
-Ngươi chỉ là một tên phản trắc – Lão đánh cá bảo –Ta sẽ phải mất mạng nếu ta còn dại dột đặt lòng tin vào ngươi. Rồi ngươi sẽ chẳng ngần ngại gì mà đối xử với ta chẳng khác gì cung cách mà ông vua Hi Lạp nào đối xử với thầy thuốc Douban. Đó là câu chuyện mà ta muốn kể cho ngươi nghe đó. Hãy lắng tai mà nghe…
MẠN ĐÀM:
Như thường lệ, trước khi trời sắp sáng, Dinarzade đánh thức chị dậy bằng câu nói sau đây:
-xin chị kể tiếp câu chuyện còn dỡ dang và hấp dẫn còn lại từ khuya hôm qua mà em đang nóng lòng chờ đợi…
-Vâng, chị sẽ kể cho em nghe đoạn tiếp theo hấp dẫn và hào hứng hơn nếu được Hoàng đế của chúng ta chấp thuận.
Scheherazade đã sắp đặt câu chuyện kể đúng nơi, đúng lúc và khi gần chấm dứt là đoạn hấp dẫn nhất đang còn dở dang tiếp nối. Đây là một kỷ thuật tuyệt diệu: Người nói và người nghe phải cùng nhau một tầng số, nghĩa là “Đồng thanh tương ứng, đồng khí tương cầu”.
Trong việc truyền cảm, người nghe mà không cò ý kiến cũng đủ làm cho người nói vơi đi nỗi sân hận, buồn khổ và bất hạnh. Vua Schahriar chấp nhận nghe và lắng nghe với những câu chuyện mới lạ đầy hấp dẫn và tiếc nuối nên đã vơi dần cơn thịnh nộ.
Phàm những cái nghe, cái thấy bên ngoài đưa vào tâm hồn con người những nhận định vui, buồn, hờn giận. Đó là cái không thực do cảm giác tạo ra, mà cảm giác thì luôn biến hiện do duyên hợp mà có nên không bền vững như trường hợp hoàng hậu của hai vua, trước sự loạn dâm chưa xẩy ra là ân nhân và sau đó là hận thù! Cho nên cái đau khổ trên cuộc đời do mình tạo nên từ cái ta và cái của ta.
Trở lại câu chuyện “Lão dánh cá” với hung thần do Scheherazade kể: Môt nhân vât bằng xương bằng thịt và một nhân vật có tinh cách siêu hình, thần linh. Nhưng vị nầy không tin vào Thượng đế nên bị Salemon, tiên tri cũa Thượng đế trừng phạt, dùng phép của dấu ấn của Thượng đế rồi vớt xuống biển.
Đứng về phương diện tín ngưỡng để giải thích, thần thánh thuộc về vô hình, có thần thông biến hóa nhưng vẫn còn sân si, tội lỗi nên còn bị đọa “Tiên vi đọa, thánh vi lầm”
Và, lão đánh cá, tuy là nghèo khổ nhưng lo làm ăn lương thiện, biết ơn nghĩa, phải trái và nhất là tin tưởng vào Thượng đế. Nên cuối cùng, Hung thần bị phản ứng ngược, thua trí lão đánh cá, chui lại vào bình bị đậy nắp lại với ấn dấu cùa Salemon và thả ra vị trí cũ với sự cảnh giác của lão đánh cá.
Võ Văn Bằng
