Kể từ khi chính thức lên nắm quyền tổng thống Philippines, ông Rodrigo Duterte đã làm thế giới kinh ngạc khi ông không tiếc lời “chửi bới” Hoa Kỳ một đồng minh thân thiết lâu năm.
Ngược lại, kẻ xâm phạm chủ quyền và thậm chí đã chiếm một phần lãnh hải của Philippines là Trung Quốc thì lại được ông hết sức ca ngợi. Đến nỗi giới truyền thông còn mỉa mai rằng Trung Quốc nên ghi công ông Duterte vào “bảng vàng”, vì thành tích bảo vệ Trung Quốc. Đáng chú ý, sau chuyến công du Trung Quốc vào tháng 10/2016, Bắc Kinh cam kết đầu tư 24 tỷ USD cho Philippines, thế nhưng đã gần 2 năm trối qua, 24 tỷ USD đó vẫn còn nằm ở đâu đâu, chẳng khác nào Trung Quốc gián tiếp nói với Duterte rằng “thôi quên đi” ! Trong một diễn tiến gần đây, cụ thể là hồi tháng 5/2018, Tổng thống Philippines – Rodrigo Duterte còn tuyên bố: “Trung Quốc cam kết sẽ bảo vệ Philippines trước những mối đe dọa bên ngoài…”, đồng thời ông Duterte không quên cảm ơn Trung Quốc.
Ông Rodrigo Duterte bất ngờ “trở mặt” Việc ông Duterte công khai chỉ trích Trung Quốc về vấn đề biển Đông là rất hiếm hoi, và người ta cũng không suy đoán được ông Duterte đang vì lợi ích quốc gia hay vì bị áp lực. Cụ thể, trong một lời chỉ trích đích danh Trung Quốc, tổng thống Philippines hôm 14/08/2018, cho rằng việc Bắc Kinh đòi không phận trên các hòn đảo nhân tạo họ mới bồi đắp và hải phận xung quanh ở vùng Biển Đông đang tranh chấp là một hành động «sai trái». Theo ông Rodrigo Duterte, Trung Quốc không có quyền xua đuổi tàu thuyền và phi cơ nước khác đi qua các đảo mà Bắc Kinh chiếm giữ. Ông Rodrigo Duterte nói rằng: “Tôi hy vọng rằng Trung Quốc sẽ phản ứng bình tĩnh. Bởi (nếu cứ thế này) một ngày nào đó, một viên chỉ huy (Trung Quốc) ở đó có thể bóp cò. Các bạn không thể bồi lấp một hòn đảo, là đảo nhân tạo, sau đó bạn nói rằng vùng trời phía trên nó thuộc về bạn. Điều này là sai, vì vùng biển ấy là vùng biển quốc tế. Quyền đi lại tự do cần phải được bảo vệ. Không cần bất kỳ sự cho phép nào để đi qua các vùng biển mở”, Tổng thống Rodrigo Duterte cho hay. Theo hãng tin Mỹ AP, phát biểu của tổng thống Philippines trước một cử tọa bao gồm đại sứ Mỹ và nhiều khách mời nước ngoài khác, là một lời chỉ trích công khai hiếm hoi của ông Duterte nhắm vào Trung Quốc, nước mà ông tránh đụng chạm để có thể thủ lợi về kinh tế. Về các hành động của Bắc Kinh gần đây nhằm áp đặt yêu sách chủ quyền của Trung Quốc tại vùng Trường Sa, tổng thống Philippines cho rằng : « Họ phải xem xét lại, vì lẽ các hành động đó một ngày nào đó sẽ trở thành tia lửa» làm xung đột bùng lên. Theo AP, hai tuần trước đây, chính quyền Philippines đã bày tỏ quan ngại với phía Bắc Kinh về việc ngày càng có nhiều thông điệp radio của Trung Quốc cảnh báo máy bay và tàu Philippines, đòi phải tránh xa các đảo nhân tạo mà Bắc Kinh kiểm soát trong vùng biển tranh chấp. Một mặt chỉ trích Trung Quốc, nhưng một mặt khác ông Duterte vẫn khen ngợi Bắc Kinh về thái độ sẵn sàng giúp đỡ Philippines. Theo hãng tin Anh Reuters, cho đến nay, không thấy tổng thống Duterte lên án Bắc Kinh về việc quân sự hóa các cơ sở trong tay Trung Quốc ở Biển Đông, mà trái lại, ông cáo buộc Mỹ phải chịu trách nhiệm vì trước đây đã không ngăn Bắc Kinh khi công việc bồi đắp mới bắt đầu.
Hoa Kỳ sẽ không cho phép Bắc Kinh “viết lại luật lệ” ở Biển Đông
Đáp lại lời tuyên bố của ông Duterte, theo CBN đưa tin, Trung Quốc đã phản đối lời kêu gọi của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đề nghị Bắc Kinh xem xét lại hành vi của mình tại Biển Đông, bằng một tuyên bố rằng Bắc Kinh có quyền phản ứng với các tàu hoặc máy bay nước ngoài đến gần các đảo của mình. Trong một tuyên bố gửi tới Reuters, Bộ Ngoại giao Trung Quốc vẫn một mực cho rằng quần đảo Trường Sa là “lãnh thổ cố hữu” của Trung Quốc và Trung Quốc tôn trọng quyền tự do hàng hải và hàng không theo luật pháp quốc tế. “Trung Quốc có quyền thực hiện các hành động cần thiết để đối phó với máy bay và tàu nước ngoài cố ý đến gần hoặc xâm nhập vào không phận và vùng biển gần các đảo của Trung Quốc”, bản tuyên bố viết. Như vậy, có nghĩa là nếu bất cứ lực lượng nào đi vào biển Đông, cụ thể là đi vào cái “lưỡi bò” của Trung Quốc tự vẽ để đòi hỏi chủ quyền có thể gặp bất trắc, kể cả đó là tàu của Philippines. Vậy câu hỏi đặt ra, nếu Philippines cương quyết đòi lại những gì Trung Quốc đã xâm chiếm, và nếu bị Trung Quốc tân công thì Hoa Kỳ sẽ làm gì? Hoa Kỳ sẽ là “một đồng minh tốt” của Philippines trong việc xử lý các xung đột lãnh thổ ở Biển Đông, một quan chức quốc phòng Mỹ cho biết hôm 16/8, theo SCMP. Ông Randall Schriver, trợ lý quốc phòng về vấn đề an ninh châu Á và Thái Bình Dương của Mỹ, đưa ra cam kết trong bối cảnh Trung Quốc đang gia tăng các hoạt động quân sự trên Biển Đông. Nói chuyện với các phóng viên tại đại sứ quán Mỹ ở Manila, trước câu hỏi Hoa Kỳ sẽ giúp được gì nếu Trung Quốc tấn công Philippines trên Biển Đông. Ông Schriver không ngần ngại trả lời, “Chúng tôi sẽ là một đồng minh tốt … không nên có sự hiểu lầm hoặc thiếu rõ ràng về tinh thần và bản chất của cam kết [quốc phòng với Philippines] của chúng tôi”, ông nói. “Chúng tôi sẽ giúp Philippines đáp trả tương ứng”. Ông Randall Schriver khẳng định: Hoa Kỳ sẽ không cho phép Bắc Kinh “viết lại luật lệ” ở Biển Đông và sẽ yểm trợ đồng minh Philippines chống Trung Quốc xâm lấn.
Nam Phạm (tổng hợp)
